Ekvator’da Kasırgaların Bıçak Gibi Kesilmesinin, Hatta Yanına Bile Yaklaşamamasının Nedeni Ne? Mesele Sıcaklık Değil!
Şimdiye kadar kaydedilen kasırgaların arasında Ekvator’a en çok yaklaşabilen kasırga bile onun 150 km uzağındaydı. Yani bırakın Ekvator’da kasırga oluşmasını, yanına bile yaklaşamıyorlar.
Peki neden Ekvator’da sanki ilahi bir güç varmış da kasırgalar yaklaşamıyormuş gibi bir durum söz konusu? Tabii ki bilim bunu da açıklıyor.
Temelden başlayalım. Kasırga nedir?
“Tropikal siklon” olarak da adlandırılan kasırgalar; büyük çaplı, şiddetli, saatte 118 km’den fazla hızla dönerek esen tropik rüzgârlardır. Sıcak, nemli havayla beslenirler ve genellikle suyun 26 derecenin üstünde olduğu tropikal denizlerde oluşurlar.
Kasırgaların Ekvator’da neden oluşamadığını anlamak için öncelikle nasıl oluştuğunu anlamamız lazım.
Sıcak su, atmosferdeki su buharını yükseltir ve buharlaşan su, atmosferde yoğun nem oluşturur. Bu nem, sıcak hava ve su buharının yükselmesiyle birleşir. Sıcak, nemli hava; su yüzeyinden yükselir ve atmosferde yükseldikçe soğur. Böylece hava kütlesi genişler ve yükselir.
Sıcak hava yükseldikçe alttaki bölgede alçak basınç alanları oluşur. Bu, çevredeki havayı çeken bir “boşluk” oluşturur. Rüzgârın yönü ve kasırganın dönüşü, Dünya’nın dönmesinin neden olduğu bir nesnenin dönüşü olan “Coriolis kuvveti” tarafından belirlenir.
Kuzey Yarım Küre’de Dünya’nın dönüşü, havanın saat yönünün tersine çekilmesine neden olur ve bu da kasırgaların saat yönünün tersine dönmesine yol açar. Güney Yarım Küre’de ise tam tersi olur. Yani saat yönünde döner.
Peki Ekvator’a çok nadiren yaklaşmaları ve asla geçmemeleri neden?
Ilık tropik sularda oluşmalarına rağmen kasırgalar, Ekvator’un 300 kilometre kadar yakınında bile çok nadiren oluşurlar. 2003 yılında Vamei Tayfunu, Ekvator’un 150 kilometre kuzeyinde görüldü ve bu, 100 yılda bir meydana gelebilecek bir şeydi.
Kasırgalar; Ekvator’a yakın yerde oluşmazlar çünkü orada, Dünya’nın dönüşü sonucu ortaya çıkan “Coriolis kuvveti” olmaz. Eğim olmadığından “Coriolis kuvveti” de sıfırdır. Böylece fırtınalı hava, bir kasırgaya dönüşemez. Aynı şekilde, kasırgaların Ekvator’u geçtiğini de görmeyiz çünkü bu, kasırgaların devam etmek için dönmeyi durdurmaları, yönlerini değiştirmeleri ve diğer yöne dönmeleri gerektiği anlamına gelir.
Varsayımsal olarak bir kasırganın bunu aşması mümkün olabilir. Şiddetli bir fırtına, zayıf “Coriolis kuvveti” üzerinde ivmesini sürdürüp Ekvator’u doğru ilerlemeye yetecek kadar güçlü olabilir ancak şimdiye kadar örneğine hiç rastlanmadı.
İlginizi çekebilecek diğer içeriklerimiz:
